Właśnie wpadł mi w oko i do mojej czytelni tekst Patryka Orlewskiego (Uniwersytet Łódzki) Identity and distribution of the Silesian minority in Poland z czasopisma Miscellanea Geographica (Uniwersytet Warszawski).

O języku i tożsamości pewnie wiele więcej niż w bieżącej publicystyce się powiedzieć nie da, ale zaletą opracowania jest przejrzystość, mapy i schematy ilustrujące opisywaną problematykę. Nie wierzyłem dotychczas, ale teraz widzę, że najmniej śląską procentowo gminą na Śląsku jest miasto wojewódzkie Opole. Zastanawiające.


Fig. 1
A The percentage distribution of people declaring Silesian nationality according to the National Census of Population and Housing 2011; B– Opole and Silesian Voivodeships (in red). Source: based on http://slonzoki.org/ [16.08.2018], modified
Citation: Miscellanea Geographica 2019; 10.2478/mgrsd-2019-0006

Co więcej — okazuje się, że słowa wywołujące w Katowicach i Opolu burzę, że oto ktoś chce rozmontować państwo polskie, przechodzą przez sito recenzji naukowych czasopisma ukazującego się w Warszawie. Dystans potęguje niewiedzę czy pomaga chwycić właściwszą proporcję? Ślązacy są jakoś inni i da się to uchwycić tabelarycznie.

Zreferowane badania pokazują również, że Ślązacy uważają pewne działania praktyczne i symboliczne dla swej kultury i tożsamości za ważne i potrzebne.

Opinie w kwestiach śląskich

Śląskość w szkole, na tablicach z nazwami miejscowości, prawne uznanie i wsparcie dla języka śląskiego, obiecana przed wiekiem autonomia regionu — sprawy ważne. Ich obecność w dyskursie to fakt, a fakty trzeba interpretować, a nie negować. Tak myślę.

Badania były prowadzone w gminach: Wielowieś (powiat gliwicki; w skład gminy wchodzi słynące ze swej drużyny piłkarskiej Świbie), Miasteczko Śląskie, Radzionków, Piekary Śląskie, Chorzów, Świętochłowice, Ruda Śląska, Lyski, Wyry i Kobiór.

Pewnie trzeba by zacząć od tego, co to Ficinus. Mieszkańcy Rudy Śląskiej wiedzą, ale inni niekoniecznie. To unikatowe osiedle patronackie z 1867 r. Te domy mają 150 lat!

W pomieszczeniach parafii ewangelicko-augsburskiej odbyło się 29 marca „Spotkanie ze ślonskom godkom”.

Spiritus movens Bronisław Wątroba z aparatem

Rymy wesołe i pobożne oraz opowieści o życiu śląskim i po śląsku.

Rymowane trawestacje ewangelii to nowy gatunek tekstu, do którego trzeba będzie podejść z namysłem.

Dziś dzień świętego Patryka, hucznie obchodzony, choć jakby zeświecczony. Nie o tym jednak będę rozprawiał. Śląsk w tytule pojawił się dlatego, że historię Irlandii śląskimi rymami opisał w ubiegłym roku Bronisław Wątroba — rudzki działacz i poeta, którego energii i pól działalności nie jestem w stanie pojąć, więc także nie podejmuję się opisać.

Jedną z ciekawszych inicjatyw było wydanie książki Ô ty Wyspie Szmaragdowy, Rudzkie Towarzystwo Przyjaciół Drzew OPP, Ruda Śląska 2018.

Rys. Marek Wacław Judycki

Emerytowany górnik opisał dzieje Irlandii od czasów prehistorycznych po konflikty, szanse i zagrożenia czasów współczesnych. Oto garść śląskich rymów, pochwała wolności:

Na św. Patryka

Czy skiż Patryka
trza zimie zmykać?

Szmaragdowy Wyspie istny patronuje
Zdo iże Europa aże cołko czuje.

Na wyspa św. Patryka
Rajzujóm niy yno rzykać.

Niywolnik świyntym

Niywolnik z Waliji
Tukej odsprzedany
Tako w Irlandyji
Umynczōł sie z panym

Uciyk w świat daleki
Francjo, Italyjo
Gōry lasy, rzeki
Wander niy mecyjo

Dyć na ściyżkach swojich
Ciyngym trefioł Boga
Bestōż sie niy boji
Postawić zaś noga
W irlandzki dziedzinie
Krziż tu wszyskim niesie
Co łōn do – niy minie
Tōż szkryfnōńć to chce sie

Trza po ślōnsku chwolić
Świyntego Patryka
Cud to jego woli
Zaczyli tu rzykać.

Impreza rangi ogólnogórnośląskiej. Jest materiał wideo.

Ślonsko godka dzisioj króluje we Szkole Podstawowej nr 22 na Frynie – bajtle bierom udział we konkursie :)

Opublikowany przez RudaSlaska.com.pl Wtorek, 12 marca 2019
Konkurs Ślonzoki Niy Gynsi
Źródło: https://rudaslaska.com.pl/i,miedzyszkolny-konkurs-slonzoki-niy-gynsi-po-raz-15-odbyl-sie-w-sp-nr-22,200274,1369949.html

Konkurs w takiej formule nie jest łatwy dla uczniów. Zaangażowana jest pamięć, opanować trzeba elementy sztuki aktorskiej, założyć stroje, które sentyment budzą u pokolenia 55+, zdobyć i ustawić elementy scenografii. Czy dzięki takim występom śląszczyzna domowa jest wspierana czy „muzealizowana”? Występują chyba nie tylko dlatego, że nauczycielki kazały. To jest śląskość odświętna trochę i nobilitowana, bo obecna w szkole.
Ja podziwiam i doceniam. Szacunku godna jest obecność ludzi kultury i przedsiębiorców.

Wyniki, Jury, Organizatorzy

Laureaci tegorocznej edycji Ślonzoki Niy Gynsi:

Grand Prix – Wiktoria Friede z SP nr 30
I miejsce-  Oliwia Bieniek i Sandra Malikowska z Gimnazjum nr 12
II miejsce –  Zofia Ruda z SP nr 3
III miejsce – Piotr Cmok z SP nr 15

W konkursie wzięło w sumie udział 21 uczniów   z 10 rudzkich szkół: SP nr 3, 6, 15, 17, 18, 22, 25, 27, 30 oraz Gimnazjum nr 12.

W jury zasiedli: Mirosław Neinert (przewodniczący) – aktor i dyrektor Teatru Korez, pani Barbara Wilk – członek Związku Górnośląskiego koło Kochłowice, pani Joanna Sodzawiczny – aktorka Teatru Naumiony.
Organizatorki: Joanna Chawińska, Katarzyna Pietrzak, Joanna Marek