by Artur Czesak·Możliwość komentowania Zakończenie projektu, ale nie roboty została wyłączona
Za parę dni powinien się pokazać leksykon gwary krzeszowickiej powstały podczas warsztatów i zgromadzony także przez Wolontariuszy w ramach projektu Godka krakowska w gminie Krzeszowice.
Nie oznacza to, że wszystko już zrobione. Przeciwnie! Ileż jeszcze słów i znaczeń chce się doprecyzować i sprawdzić, ile pól tematycznych wciąż nie jest satysfakcjonująco wypełnionych. Na szczęście nikt nie zabrania nadal zagłębiać się w językowe tradycje gminy Krzeszowice, położonej na zachód od Krakowa.
Telewizja Kraków nadała krótką relację, w której widać i słychać radość uczestników z tego, że tam byli. Młodzież, która zechciała spotkać się i pogodać ze starszymi w ramach działania #nagrajbabcię otrzymała atrakcyjne nagrody, a podczas rozmowy dowiedziała się nieco o dawniejszym życiu w swoim mikroregionie.
by Artur Czesak·Możliwość komentowania Godka krakowska w gminie Krzeszowice została wyłączona
Cel: zbierać i opisywać gwarę, zapisać życie i kulturę mieszkańców gminy Krzeszowice (i okolic) przed odejściem w niebyt. Nie opis egzotycznego ludu przez „panów”, ale działanie oddolne, z pomocą ciekawego lokalnych słów uczonego.
Mówiliśmy, że ducka to nie po prostu ‘koszyk’. Trzeba spróbować opisać, czym się różni od zwykłego koszyka. Albo wyciągnąć z szopy na światło dzienne i zrobić zdjęcie. Otrzepać z kurzu i pokazać, jak się nosiło duckę na plecach.
Tabelka do pobrania i uzupełniania. Zachęcam do przysyłania materiałów gwarowych: godkakrzeszowice@gmail.com
Relacja zdjęciowa na Facebooku
Praca domowa
Z czasopisma Prace Filologiczne sprzed 120 lat wyciąłem słowniczek (można go ściągnąć) ze słówkami zanotowanymi przez pana W. Prackiego. Czy jego opisy znaczeń są poprawne? Czy w Waszej miejscowości dane słowa były znane? Wszelkie potwierdzenia, zaprzeczenia i komentarze mile widziane.
Fragment słownika W. Prackiego
W.
Pracki 1895, Przyczynek do słownictwa ludowego
okolic Krakowa
Skróty nazw miejscowości
B
= Bachowice Li = Libiąż
Ba
= Baczyn M = Mników
Ch
= Chełmek Mor = Morawica
Cz
= Czerna Mł = Młoszowa
Ć
= Ciężkowice My = Myślachowice
D
= Dubie N = Nielepice
Fi
= Filipowice Re = Regulice
g
= wyraz górniczy Ru = Rudno
Jaw
= Jaworzno T = Tenczynek
Krz
= Krzeszowice Trz = Trzebinia
L
= Luszowice Zl = Zalas
Ambus, żelazo
rozpalone, które szewcy kładą w wosk czarny i tym buty pocierają. Krz.
babka, garnek.
,,Zwący jak rozbita babka“. Ba.
bagniac, świnie
bagno (ledum palustre. L.). Jaw.
bajakowaty, gruby.
„Dąb bajakowaty ścieni”. N.
bałuszyć;
przeszkadzać, mruczeć. „Dziecka bałuszą“. T.
barańcuch,
trzmielina. Ba.
bląk,
zagięcie. „Hań na tym błąku rzeki“. M.
błona, galerka
w szybach, na której górnicy odpoczywają, g. Jaw.
bobownik, glon
przy źródłach. Krz. bondziorka, kaftan
tandetny. Ru.
braci, brat. 2
pp. braeiego. Dałem braciemu ziemniaków. M,
brzym, modrzew.
Balin.
bukowiec, borówka
(czarne jagody). B.
byłek, miejsce
głębsze w wodnie, doiek. Ba. „Na byłku zlanazłem pstrąga“.
bzdycyć, gniewać,
grymasić. „Cegoj sie panna bzdycy?“ Krz.
carga, klepka
u koła wodnego. Krz.
cieciora, roślina
(coronilla varia L.). Ba.
cieluch, byk.
Ru.
ciemko, ciemno.
cieplica, źródło z
ciepłą wodą. Krz.
cioska, mała
siekierka. Ba.
ciracz,
kij przy żarnach. M.
ciućmok, smoluch,
brudas. B. „Wzionem takiego ciućmoka“.
ciuremka,
czeremcha. Krz.
cuchać, rwać,
skubać, drapać, „Pocuchał mie za łeb“. Ru.
cudzić, trzeć,
wycierać. Ru. „Leleń cudzi rogi o świerka“
cułka,
onuczka. Krz.
cupkać,
szturchać, popychać. Krz.
cyrzyć
telegrafować, dawać sygnał drugiej stacji. B. „Cekam cekam, az ton pan zacon
cyrzyć*4.
cywić, gnić, „Nasienie tak wycywiało“. Krz.
czichý, wołanie
na konie w lewo. Krz.
czyrliwy,
robaczywy. Krz.
ćmokiem, pociemku.
„Ćmokiem posed do łasa“, B.
ćwikła,
cwikla, część koszuli pod pachami. L.
dłużyca, drzewo długie
(langholz). Krz.
duclák, gołąb
mniejszy (columba oenas.) Krz.
dwoiścina, drzewo
rosohate, dwukonarowe. Krz.
dziedzic, drzewo
nasienne. Nasiennik. „Pozostawili po lesie ino same dziedzice.“ M.
dzięgwa, buła,
narost. ,,Hańta sosna miała dzięgwe”. Krz.
