by Artur Czesak·Możliwość komentowania Hejnał rozpłasza ciemności została wyłączona
Dzisiejsze Wyczesane rozmowy zaczęliśmy z Panią Redaktor Anną Piekarczyk od nawiązania do piosenki Sławka Uniatowskiego, w której pobrzmiewała fraza „każdy chce na Święta”. Mnie się ona kojarzyła z jednym z utworów z Podróży zimowej Stanisława Barańczaka, ale nie powiedziałem o tym, i dobrze, bo i tak ciąg skojarzeń był nieco szalony, choć myśl była spójna: Adwent, światłość w ciemności świeci, przesilenie zimowe i hejnał — ten z mariackiej wieży i ten, co się go śpiewało i śpiewa o świcie na roratach.
Lira korbowa nie jest instrumentem liturgicznym, ale ja nie jestem ortodoksyjnym liturgistą
Już po hejnale = po ptokach, po herbacie
Proszę więc posłuchać, co w Radiu Kraków wybrzmiało, jak krążyliśmy wokół świątecznych tematów, rozpraszaliśmy ciemność, nie wpadaliśmy w popłoch i nie pozwoliliśmy się rozpłoszyć.
Wyczesane rozmowy, Radio Kraków, 22.12.2022 r.
Proszę sobie poczytać, pośpiewać i pograć:
Przewodnik po Krakowie i okolicy wydany przez Komitet VI Zjazdu Lekarzy i Przyrodników Polskich, oprac. pod red. J. Rostafińskiego, Kraków 1891,
by Artur Czesak·Możliwość komentowania Wyczesane rozmowy. Adwent została wyłączona
To takie ciekawe słowo. W polszczyźnie, bo w liturgicznej łacinie adventus i już. Rozmawiałem o nim z red. Anną Piekarczyk 23 grudnia 2021 roku w Radiu Kraków.
Wyczesane rozmowy, Radio Kraków, 23.12.2021
W naszej zaś części słowiańskiego continuum dialektalnego istna feeria wariantów, które Kazimierz Nitsch pogrupował w 1946 r. następująco: I. Z początkowym a 1. adv- 2. agv- (czyli z zamianą d na g, porównajmy np. z miejscami, gdzie na drabinę mówi się grabina) 3. adv́- (miękkość adwientu wydała się K. Nitschowi cechą najbardziej archaiczną, odbiciem sposobu przyswajania wyrazów obcych w najstarszej dobie prapolszczyzny, gdy łacińska liturgia, kalendarz i obyczaj zetknęły się ze słowiańską mową państwa Mieszka) II. Z początkowym j 1. jadv- 2. jagv- 3. jadv́- (mówiło się jadwient m.in. na Podhalu i w Krakowskiem)
4. jagv́- III. Z unosowieniem 1. jądv- (tu literka ą użyta jest fonetycznie, oznacza nosowe a, inaczej ã, wymawiane jak we francuskim imieniu André) 2. jądv́- 3. janv- 4. janv́- Były też pluralne janwieta, trochę jak święta, trochę jak koszta. Adwentowy zawrót głowy, na każdy dzień inna forma z terytorium Polski! Lepiej opowiedzieć o tym na sam koniec adwentu, niż nie opowiedzieć wcale.
Jan Kanty (z Kęt)
W słowie adwent mnóstwo ciekawych rzeczy, a wymowa e przed samogłoską nosową n często bywa taka sama jak wymowa ę, dlatego można było wspomnieć prof. Jana z Kęt, który się zwie również Sanctus Ioannes Cantius, Jan Kanty.
Profesorska stołówka w XV wieku. Obraz wisi na kościele pod wezwaniem Jana Kantego na osiedlu Widok w Krakowie
Mówił Jan Kanty do elitarnego grona profesorów Akademii: Pauper venit, Christus venit. Umarł 24 grudnia 1473 roku.
by Artur Czesak·Możliwość komentowania Adwentowy Karpiński została wyłączona
Proszę sobie posłuchać. Okazuje się, że pieśń adwentowa, która wydaje się odwieczna, ma historycznego autora, a jest nim oczywiście Franciszek Karpiński.
